Doğum izni

Sigortalı çalışan kadınlara, izin döneminde iş görmezlik ödemesi, doğum yardımı adı altında yapılır. Bu haktan yararlanabilme şartı, çalışanın en az 90 sigorta primi ödemesi yapılmış olmasıdır. Doğum yardımı ödemesi, çalışan annenin son üç aylık brüt ücretine göre hesaplanır. Günlük brüt ücret ve bunun üçte ikisi çalışan anneye ödenir.

Eski yasaya göre doğum izninde olan çalışan anneler, çalışmadıkları için emeklilik süreleri uzuyor ve primleri yatmıyordu.

Yeni yasada ise; sigortalı kadın çalışanın doğumdan dolayı çalışmadığı 2 yıllık sürede borçlanması için bu süre boyunca çocuğun yaşaması, doğum izninde adına prim ödenmemesi ve doğumdan önce sigortalı olması gibi şartların yerine getirilmesi gibi hususlar barındırıyor. Böylelikle yeni belirlenen yasa sonucunda, doğum borçlanması ile yeni anneler sigorta hizmetlerinden de faydalanmış olacaklar.

Kısmi çalışma için alınan doğum izni sebebiyle fesih, söz konusu olamaz.

Doğum izni sonrası işten çıkarma durumu, İş Kanunu’nun 18. maddesinde de açık ve net olarak ele alınmış ve işçinin doğum izni sebebiyle hizmet akdinin feshedilemeyeceği vurgulanıyor. İlgili şartlara uyulmaması ise iş akdinin işçi yönünden haklı fesih şartlarının oluşmasını sağlar. Bu sebeple de çalışan kıdem tazminatı davası ile birlikte tüm dava haklarını ve alacaklarını işverenden talep edebilir.

Doğum izninin bitmesini takiben, doğum yapan işçi tarafından talep edilmesi halinde işçiye ücretsiz izin verilmek zorundadır. Belirlenen asgari 16 haftalık süre çalışanın sağlık durumu göz önüne alınarak doktor raporu ile uzatılabilir. Gerekli olması halinde kadın çalışanlar belirlenen yasal sürenin üzerine 6 aya kadar ücretsiz izin kullanabilir. Bu izin süresi içerisinde kadın herhangi bir ücret talep edemez.

Doğum sonrası analık hali izninin bitiminden itibaren çocuğun yetiştirilmesi amacıyla çalışanların istekleri halinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilebilir.

Kadın çalışanlar İş kanunun 74. maddesi gereğince doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler için yıllık ücretli izin bakımından çalışılmış sayılır. Bu nedenle doğum izni, çalışanın yıllık izninden düşmez.

Doğum öncesi ve sonrası 8 hafta yani toplamda 16 hafta izin kullanabilir. Bu doğrultuda kadın çalışan, hamileliğinin 32. haftasını tamamlamasıyla doğum iznine çıkabilir.

İş Kanununa 2015 yılında eklenen maddeye göre yalnızca eşi doğum yapan erkek çalışana izin verilir. Bu izin yasalarda “babalık izni” olarak geçer ve süresi 5 gündür.

Kadın çalışan, doğum izninden sonraki altı aya kadar kullanacağı ücretsiz iznin bitiminden itibaren, çocuğunun mecburi ilköğretimin başladığı aya kadar herhangi bir zaman diliminde kısmı süreli çalışma talep edebilir. Yalnızca bu durum, kadın çalışanın eşinin çalıştığı durumlar için geçerlidir.

Doğum izni bitiminden itibaren; çocuğun bakımı için kadın çalışana ve üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri doğrultusunda ücretsiz izin verilebilir. Bu ücretsiz izinler;Birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün, sonraki doğumlarda 180 gün olarak; haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilebilir. Çoğul doğumlarda bu sürelere 30 gün eklenir. Son olarak çocuğun engelli doğması durumunda ise, bu süreler 360 gün olarak uygulanmaktadır.

Yukarıda bahsedildiği gibi doğum izninde olan kadın çalışana, “Gebelik İş Göremezlik Ödeneği” diğer adıyla “Rapor Parası” yardımı verilir. Ancak kadın çalışan hamilelik sürecinde ve sonrasında işverenler çalışanlarına “doğum parası” adı altında yardım kabilinden de çeşitli ödemeler yapabilirler. Doğum parası için getirilen şartlar arasında, çocuğun T.C vatandaşı olması, 2015 yılı Mayıs ayının 15. gününden sonra doğmuş olması gerekir. 2023 yılı doğum parası tutarları, ilk çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için, 400 TL, üçüncü çocuk için ise, 600 TL olarak belirlenmiştir.

Kadın çalışanlar İş kanunun 74. maddesi gereğince doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler için yıllık ücretli izin bakımından çalışılmış sayılır. Bu nedenle doğum izni, çalışanın yıllık izninden düşmez.

Çoğul gebelik halinde, kadın çalışana doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenerek on haftaya çıkarılır. Kadın çalışan, sağlık durumunun uygunluğunu doktor raporuyla belgelendirdiği takdirde doğumdan önceki üç haftaya kadar iş yerinde çalışabilir. Böyle bir durumda, çalıştığı günler doğum sonrası sürelerine eklenir.

Doğum izni, anne adaylarına tanınan bir hak olup yasalara göre ücretli bir izindir. Bu izin sırasında annenin maaşı işveren tarafından kesilemez. Doğum izni sırasında annenin maaşı, normal çalışma dönemlerinde aldığı maaşla aynıdır ve gelir kaybına yol açmaz. İş Kanunu'na göre, hamilelik nedeniyle doğum izni kullanacak olan kadın çalışanlara en az 16 hafta süreyle ücretli izin hakkı tanınmaktadır. Bu izin, doğumdan önce ve sonra kullanılabilir. Ayrıca, çoğul gebelik durumunda veya doğum sonrası dönemde meydana gelen hastalıklar nedeniyle doğum izni süresi uzatılabilir.

Doğum izni, devlet memurlarına ve özel sektör çalışanlarına tanınan yasal bir haktır. Bu nedenle memurlara verilen doğum izni koşullarında herhangi bir farklılık bulunmaz. Doğum öncesi (8 hafta) ve sonrası (8 hafta) olmak üzere 16 hafta şeklinde çalışan memur kadın ücretli olarak doğum iznini kullanabilir.

Doğum izni, devlet memurlarına ve özel sektör çalışanlarına tanınan yasal bir haktır. Bu nedenle özel sektör çalışanlarına verilen doğum izni koşullarında herhangi bir farklılık bulunmaz. Doğum öncesi (8 hafta) ve sonrası (8 hafta) olmak üzere 16 hafta şeklinde özel sektörde çalışan kadın ücretli olarak doğum iznini kullanabilir.